چالش‌های بهداشتی و سنتی زنان در دهات و ولسوالی‌های هرات…
خبرگزاری پیگرد:افغانستان
گزازشگر: زهره عظیمی
پنجشنبه ۱۵ سنبله ۱۴۰۳
در افغانستان، کشوری که تاریخ آن با پیچیدگی‌های اجتماعی و سنت‌های ریشه‌دار درآمیخته، زنان و دختران با چالش‌های متعددی در زمینه بهداشت و سلامت مواجه‌اند.
از دوران قاعدگی تا زایمان، این مراحل طبیعی در زندگی هر زن، تحت تأثیر عوامل مختلفی چون فقر، ناآگاهی و عدم دسترسی به خدمات بهداشتی، به کابوسی دردناک بدل می‌شود.
در دل دهات و ولسوالی‌های اطراف ولایت هرات، زنان و دختران با چالش‌های عمیقی در زمینه بهداشت و سلامت مواجه هستند. در جامعه‌ای که سنت‌ها و ناآگاهی‌ها سایه سنگینی بر زندگی آنان انداخته، دوران قاعدگی و زایمان برای این زنان چیزی فراتر از یک تجربه طبیعی است.
این مراحل به دلیل فقر، عدم دسترسی به خدمات بهداشتی و کمبود آگاهی، به رنجی روزمره تبدیل شده که در سکوت و بی‌صدایی طی می‌شود.
خجسته 27 ساله ، زنی که به دلیل خونریزی شدید و فقر اقتصادی نوزاد خود را از دست داده، با بغضی در گلو و چشمانی پر از اشک، ماجرای تلخ خود را این‌گونه بازگو می‌کند: “هشت روز تمام، با درد و خونریزی شدید در خانه ماندم؛ خانواده‌ام منتظر بودند که نوزاد را در خانه به دنیا بیاورم.
در این مدت، نه غذایی خوردم و نه هیچ وسایل بهداشتی در اختیارم بود. پس از بیهوشی، خانواده‌ام مرا به شفاخانه بردند؛ ولی نوزادم از دست رفت. من را سزارین کردند و طفل بدون جان را بطنم خارج نمودند. وقتی به خانه برگشتم، حتی ابتدایی‌ترین وسایل بهداشتی که یک زن پس از زایمان نیاز دارد، مانند شرت، پد بهداشتی و الکل، نداشتم. شب‌ها از درد پاها، درد زیر شکم و سوزش شدید در ناحیه واژن نمی‌توانم بخوابم.
از آنجا که پولی برای درمان ندارم، مجبورم این دردها را تحمل کنم. حتی وقتی به شفاخانه دولتی مراجعه می‌کنم، خدمات درستی ارایه نمی‌دهند؛ باید ساعت‌ها منتظر بمانم، اما در نهایت نسخه و دارویی دریافت نمی‌کنم.”
مینه 21 ساله ، زنی که تجربه سقط جنین را پشت سر گذاشته است، با صدایی لرزان می‌گوید: “یک ماه بود که باردار بودم؛ ناگهان خونریزی شدیدی شروع شد و جنینم سقط شد. از شدت خونریزی بیهوش شدم و به شفاخانه انتقال داده شده بودم. بعد از بازگشت به خانه، هیچ وسایل بهداشتی نداشتم.
حتی در حمام هم شامپو و صابون نبود و نتوانستم تمیز شوم. از آن روز تا الان، چهار ماه است که هر روز خونریزی دارم. کمر درد و شکم درد شدید، شب‌ها مرا بیدار نگه می‌دارد و روزها احساس ضعف دارم. به دلیل نداشتن مواد شوینده، مجبورم لباس‌های خون‌آلودم را با آب خالی بشویم. توان مالی برای دریافت نسخه از داکتر ندارم.”
آرزو، دختری ۱۶ ساله که با هیچ‌یک از وسایل بهداشتی و درمانی در دوران قاعدگی آشنا نیست، با اندوهی نهفته از دردهای خود سخن می‌گوید: “هر ماه که عادت ماهانه می‌شوم، هیچ وسایل بهداشتی مانند شرت یا پد بهداشتی در دسترس ندارم. درد شدید کمر و شکم را تحمل می‌کنم؛ حتی تابلیتی مسکن برای کاهش درد وجود ندارد. هر روز مجبورم لباس‌های آلوده‌ام را با آب بشویم، ولی صابون و پودر لباسشویی نداریم.”
بی بی گل، دختری ۱۷ ساله که حتی نام وسایل بهداشتی مانند پد را نمی‌شناسد، در میان سردرگمی و درد می‌پرسد: “اینها چیست؟” مادرش توضیح می‌دهد: “بی بی گل در دوران قاعدگی درد و خونریزی شدیدی دارد. نه وسایل بهداشتی داریم و نه قرص مسکن. هر وقت به شفاخانه دولتی می‌رویم، دوای دولتی نمیتوانیم بدست بیاوریم نسخه‌هایی که می‌دهند هم داروهایی است که باید از بیرون تهیه کنیم، ولی توان مالی برای خرید آنها نداریم.”
تهمینه، دختر ۱۹ ساله‌ای که به دلیل استفاده نکردن از وسایل بهداشتی در دوران قاعدگی به بیماری کیست مبتلا شده، دردهایش را با بغضی در صدا بیان می‌کند: “درد و خونریزی خیلی شدید دارم. حتی وقتی پریود نیستم، در ناحیه شکم احساس درد و در ناحیه واژن احساس سوزش دارم. مادرم می‌گوید این دردها طبیعی است و همه زنان تحمل می‌کنند. تنها یک بار توانستم به داکتر مراجعه کنم، ولی به دلیل شرایط بد اقتصادی، دیگر نتوانستم درمان را ادامه دهم. از شدت درد گریه می‌کنم و گاهی از حال می‌روم.”
در جامعه سنتی افغانستان، صحبت کردن درباره قاعدگی و مسائل مربوط به آن، تابو تلقی می‌شود. این تابوها، همراه با فقر و نبود امکانات، شرایط زندگی زنان را به شدت دشوار کرده است.
دختران جوان اغلب به دلیل شرم و ناآگاهی از مشکلات خود صحبت نمی‌کنند و حتی با مادران خود در این باره حرف نمی‌زنند. آرزو می‌گوید: “در ماه رمضان، حتی زمانی که پریود هستم، مجبورم به طور معمول سحری و افطار را کنار خانواده صرف کنم تا پدر و برادرم متوجه نشوند.”
در محیط‌های کاری نیز، زنان به دلیل مشکلات جسمی و روحی ناشی از تغییرات هورمونی در دوران قاعدگی، با چالش‌های بسیاری روبرو هستند. اما از ترس اینکه مبادا کسی متوجه شود، تمام این فشارها را تحمل می‌کنند.
راضیه ایوبی متخصص نسایی ولادی در غرب افغانستان، با تأکید بر اهمیت رعایت بهداشت در دوران قاعدگی و زایمان می‌گوید: “عدم رعایت بهداشت در دوران قاعدگی می‌تواند به عفونت‌های رحمی و حتی ناباروری منجر شود. دهانه رحم در این دوران باز است و می‌تواند میکروب‌ها را جذب کند.
استفاده منظم از وسایل بهداشتی و شستشوی مرتب از اهمیت بالایی برخوردار است. در جوامع سنتی و اطراف شهر، جایی که زنان سواد ندارند و وضعیت اقتصادی بسیار بد است، حتی در برخی خانواده‌ها به زنان اجازه حمام رفتن در دوران قاعدگی داده نمی‌شود. این شرایط منجر به بروز عفونت‌ها و بیماری‌های جدی می‌شود.”
وی می افزاید: “در دوران زایمان، چه سزارین و چه زایمان طبیعی، رعایت بهداشت ضروری است. عدم توجه به بهداشت در این زمان می‌تواند عفونت‌های خطرناکی را به همراه داشته باشد که سلامت مادر را به خطر می‌اندازد. مصرف منظم داروها و رعایت شستشوی ناحیه زخم، برای جلوگیری از عفونت ضروری است.
زنان و دختران در دهات و ولسوالی‌های اطراف ولایت هرات، با چالش‌های عمیق و نگران‌کننده‌ای در زمینه بهداشت دوران قاعدگی و زایمان روبرو هستند. فقدان دسترسی به وسایل بهداشتی، ناآگاهی از روش‌های صحیح مراقبت، و تاثیرات منفی سنت‌های قدیمی، این مراحل طبیعی را به تجربه‌هایی دردناک و گاه تهدیدکننده تبدیل کرده است.
